Frengi
Frengi, tehlikeli bir zührevi
hastalıktır. Tedavi edilmezse sakatlığa, hatta ölüme neden olabilir. Bu yüzden,
en küçük bir kuşkuda zaman geçirmeden doktora görünmek gerekir. Frengi, zührevi
ya da cinsel ilişkiyle bulaşan hastalıkların en sık rastlananı değildir ama ilk
birkaç yıl içinde tedavi edilmezse en tehlikelisi haline gelir. Tanı konulmazsa
gittikçe ağırlaşan üç evre ortaya çıkar. Ancak tedavi görmemiş hastaların bir
bölümünde hastalık sanki kendiliğinden iyileşir; bunun nedeni bilinmemektedir.
Nedenleri
Frengi mikrobu sarmal biçimlidir; "treponema
pallidum" ya da "spiroket" adını alır. Hasta biriyle cinsel ilişki sırasında
bunlardan binlerce alınabilir ve her mikrop otuz saatte bir ortadan bölünerek
ikiye ayrılır ve bu yolla büyük sayılara ulaşır. Hastalığın ilk belirtisi ortaya
çıktığında, yeni frengi kurbanının bedenindeki mikropların sayısı milyonları
bulmuş olur.
Belirtiler
Frenginin birinci ve ikinci evresi,
cinsel organlar ve bazen dudak kenarlarının iltihaplı bir deri hastalığı
biçimindedir. Daha sonra hastalığın hiçbir belirti göstermediği, latent evreye
girilir. Bu dönem beş yıl ile elli yıl arasında sürebilir ve o kadar zaman sonra
bile hastaların bazısı üçüncü evreye girer. Bu kişilerde görülen frengi
genellikle kronik, sakatlığa yol açan ve bazen öldürücü olabilen bir
hastalıktır.
İlk evre: İlk evrede hastalık kendini cinsel
organlarda bir yara (şankr) biçiminde gösterir. Bu yara ağrısızdır ve bu yüzden
de üzerinde hiç durulmaz. Bazen yara ağız çevresi ya da parmaklar gibi bedenin
başka yerlerinde de belirebilir. Eşcinsel erkeklerde makat çevresinde yaraya
rasttlanabilir. Bu birincil yara (birden fazla olabilir) cinsel ilişkiden sonra
yaklaşık 21 gün içinde ortaya çıkar. Ama kuluçka dönemi 9 gün kadar kısa
sürebildiği gibi ender olarak 90 gün sürdüğü de olur. Bazı hastalarda yara hiç
görülmez, pek azında ise deride ufak bir çatlak biçimindedir.
Bir iki
hafta içinde kasıkta, ağrısız lenf bezi büyümeleri olur. Bu şişlikler bedenin
savunma mekanizmalarının mikropları öldürmeye çalıştığının göstergesidir.
Frengili kadınlardan bazılarında yara vajina içindedir ve bu yüzden hiç farkına
varılmayabilir. Yara, tedavi edilmese de birkaç gün ya da hafta içinde iyileşir.
Bu durum, tedavi görmemiş hastaya işlerin yolunda gittiği izlenimini verir, ama
ne yazık ki gerçek öyle değildir.
İkinci evre: Bu evre kendini
genel bir döküntüyle gösterir. Döküntü kaşıntısızdır ve bedenin her yanında
belirebilir. Üzerinde durulmayacak kadar hafif ve soluk da olabilir. Ağızda,
boğazda ve cinsel organların çevresinde yara oluşabilir. Baş ağrısı, ateş ve
kemik arıları olabilir ve genellikle boyundaki ve başka bölgelerdeki lenf
bezlerinde büyüme vardır. Frenginin bu belirtileri, hastalık tedavi edilmezse,
zaman zaman geçip yineler.
Latent (Sessiz) evre: Enfeksiyon
tanılanmaz ya da gereğince tedavi edilmezse döküntü kurur, öteki belirtiler de
azalır ve zamanla yok olur. Bu andan sonra hastalık latent evreye girer. Bu
dönemin süresi beş yıl ile elli yıl arasında değişir ve hiçbir belirti vermez.
Hastalık bu dönemde bulaşıcı değildir ve cinsel ilişkiyle başkasına geçmez. Ama
tanılanmamış frengisi olan kadınlar, yıllar sonra bile gebe kalırlarsa hastalığı
dölüte geçirebilirler. Bunun sonucunda bebek ölü, sakat ya da hastalıklı
doğar.
Üçüncü evre: Tanılanmamış frengisi olanların yaklaşık üçte
birinde er geç deri yaraları, frengiye bağlı kalp - damar hastalıkları, frengi
felçleri, delilik, körlük ya da sağırlık ortaya çıkar. Üçüncü evrede, mikroplar
yıllardır çok fazla hasar yapmış olduğundan, tedaviyle yalnız hastalığın
ilerlemesi durdurulabilir. Ama bazılarında enfeksiyon giderilirse de hastalığın
mekanik tahribatı ilerler.
Tedavi
Birinci ve ikinci evrelerde
yarayı kazıyarak elde edilen ya da döküntülerden sızan sıvıda mikroskop altında
ufak, sarmal biçimli treponemaların görülmesiyle tanı konur. Enfeksiyondan altı
hafta sonra, beden direncini sağlayan maddelerin işbaşında oldukları, bir kan
testiyle saptanabilir ama bu zamandan önc ekan testi negatif olacaktır. Latent
(sessiz) evrede kişinin frengili olup olmadığı ancak bir kan tahlili ile
saptanabilir. Bu tahlil çeşitli kliniklerde yaptırılabilir. Doğum kliniklerine
başvuran gebe kadınlara da frengi testi uygulanması ve hastalık bulunursa tedavi
edilerek çocuğun sağlıklı doğmasının sağlanması gerekir. Transfüzyon amacıyla
alınan bütün kanların da bir başka insana verilmeden önce frengi yönünden
incelenmesi yasal bir zorunluluktur. Frengi başka hastalıkları taklit
edebileceğinden, hastanede izlenen hastalara da, kuşku duyulduğunda kan testleri
uygulanır. Bütün evrelerde kullanılan ilaç penisilindir. Hastaya günlük
enjeksiyonlar halinde verilir. Tedavi görmüş kişilerinde, iki yıl boyunca her
ay, sonra da üç ayda bir düzenli olarak kontrole gidip kan tahlili yaptırması
istenir. Ancak bu koşulda doktor; iyileşmesinin kalıcı olacağına garanti
verebilir. Latent evrenin ilk yılında uygulanan tedavi iyileştirmeye yöneliktir
ama ondan sonra yapılacak tek şey hastalığın ilerlemesini
durdurmaktır.
Frengi çok aldatıcıdır. Tedavisi vardır ama tanı 50 yıl
sürebilecek dönemin ilk birkaç yılında konulursa etkilidir. Asıl sorun, kan
testlerinin genellikle negatif, bu yüzden de yanıltıcı olduğu dönemde hastalığın
tanılanmasındaki zorluktur. Belirtilerin ortaya çıkması bazen üç ayı bulabilir
ve hasta ortaya çıkan yara ile üç ay önce yaşadığı rastgele bir ilişki arasında
bağlantı kuramayabilir. Frengisi olan kişilerin yaklaşık üçte birinde hiç yara
olmayabilir ve birinci evreyi hiçbir belirti olmadan geçirebilirler. Bu yüzden
de hastalıklarından tümüyle habersiz kalabilirler. Bir bölümünde yara
belirsizdir, deride zor görünen ve ancak bir doktorun saptayabileceği küçük bir
çatlak biçimindedir. Yara ağrısızdır ve hastalar canlarını yakmayan bir şey için
doktora gitmeyi gereksiz bulurlar; üstelik yara, hiç tedavi edilmese de
kendiliğinden geçer.
Frengi cinsel ilişkiyle bulaşan (her ne kadar çok
ender olarak başka yollarla da bulaşabilmekteyse de) bir hastalık olduğundan,
insanlar bir hekime gitmeye utanıp kuşku içinde yaşamayı yeğleyebilmektedirler.
Oysa hekimlerin herhangi bir yargıda bulunmayacaklarını bilmek gerekir. Bu
yüzden küçük bir olasılık da olsa frengili biriyle birlikte olduğunuzu
düşünüyorsanız, emin olmak için bir zührevi hastalıklar hastanesinde başvurun.
Kuşku içinde yaşamaktansa, bir an önce gerçeği öğrenmek daha iyidir. Frengi, göz
ardı edilemeycek kadar ciddi bir hastalıktır.
Mesaj Sayısı
Kayıt tarihi
Konu: Frengi nedir ? 
2/15/2008, 02:07